Consider Diligently what is Before You

כִּֽי־
kî-
תֵ֭שֵׁב
ṯê·šêḇ
לִלְח֣וֹם
lil·ḥō·wm
to eat
אֶת־
’eṯ-
with
、 מוֹשֵׁ֑ל
mō·wō·šêl;
a ruler
בִּ֥ין
bîn
תָּ֝בִ֗ין
tā·ḇîn,
אֶת־
’eṯ-
-
אֲשֶׁ֥ר
’ă·šer
what [is]
. לְפָנֶֽיךָ׃
lə·p̄ā·ne·ḵā.
וְשַׂמְתָּ֣
wə·śam·tā
And put
שַׂכִּ֣ין
śak·kîn
、 בְּלֹעֶ֑ךָ
bə·lō·‘e·ḵā;
to your throat
אִם־
’im-
if
בַּ֖עַל
ba·‘al
a man
נֶ֣פֶשׁ
ne·p̄eš
. אָֽתָּה׃
’āt·tāh.
you [are] .
אַל־
’al-
Not
תִּ֭תְאָו‪‬‪‬
tiṯ·’āw
、 לְמַטְעַמּוֹתָ֑יו
lə·maṭ·‘am·mō·w·ṯāw;
וְ֝ה֗וּא
wə·hū,
for it [is]
לֶ֣חֶם
le·ḥem
. כְּזָבִֽים׃
kə·zā·ḇîm.
אַל־
’al-
Not
תִּיגַ֥ע
tî·ḡa‘
– לְֽהַעֲשִׁ֑יר
lə·ha·‘ă·šîr;
to be rich
מִֽבִּינָתְךָ֥
mib·bî·nā·ṯə·ḵā
. חֲדָֽל׃
ḥă·ḏāl.
[התעוף]
hă·ṯā·‘ūp̄
-
(הֲתָ֤עִיף)
hă·ṯā·‘îp̄
Will you set
עֵינֶ֥יךָ
‘ê·ne·ḵā
בּ֗וֹ
bōw,
on that
؟ וְֽאֵ֫ינֶ֥נּוּ
wə·’ê·nen·nū
and which is not ؟
כִּ֤י
עָשֹׂ֣ה
‘ā·śōh
יַעֲשֶׂה־
ya·‘ă·śeh-
לּ֣וֹ
lōw
– כְנָפַ֑יִם
ḵə·nā·p̄a·yim;
wings
כְּ֝נֶ֗שֶׁר
kə·ne·šer,
[ועיף]
wə·‘ā·yêp̄
-
(יָע֥וּף)
yā·‘ūp̄
. הַשָּׁמָֽיִם׃
haš·šā·mā·yim.
פ
-
אַל־
’al-
Not
תִּלְחַ֗ם
til·ḥam,
do eat
אֶת־
’eṯ-
-
לֶ֭חֶם
le·ḥem
the bread
רַ֣ע
ra‘
of a miser
、 עָ֑יִן
‘ā·yin;
eye
וְאַל־
wə·’al-
[תתאו]
tiṯ·’āw
-
(תִּ֝תְאָ֗יו)
tiṯ·’āw,
– לְמַטְעַמֹּתָֽיו׃
lə·maṭ·‘am·mō·ṯāw.
כִּ֤י ׀
כְּמוֹ־
kə·mōw-
as
שָׁעַ֥ר
šā·‘ar
、 בְּנַפְשׁ֗וֹ
bə·nap̄·šōw,
in his heart
כֶּ֫ן־
ken-
so
– ה֥וּא
[is] he –
אֱכֹ֣ל
’ĕ·ḵōl
、 וּ֭שְׁתֵה
ū·šə·ṯêh
and drink
יֹ֣אמַר
yō·mar
he says
לָ֑ךְ
lāḵ;
to you
וְ֝לִבּ֗וֹ
wə·lib·bōw,
but his heart is
בַּל־
bal-
not
. עִמָּֽךְ׃
‘im·māḵ.
with you .
פִּֽתְּךָ־
pit·tə·ḵā-
The morsel
אָכַ֥לְתָּ
’ā·ḵal·tā
、 תְקִיאֶ֑נָּה
ṯə·qî·’en·nāh;
you will vomit up 、
וְ֝שִׁחַ֗תָּ
wə·ši·ḥa·tā,
and waste
דְּבָרֶ֥יךָ
də·ḇā·re·ḵā
. הַנְּעִימִֽים׃
han·nə·‘î·mîm.
בְּאָזְנֵ֣י
bə·’ā·zə·nê
In the hearing
、 כְ֭סִיל
ḵə·sîl
of a fool
אַל־
’al-
not
תְּדַבֵּ֑ר
tə·ḏab·bêr;
כִּֽי־
kî-
יָ֝ב֗וּז
yā·ḇūz,
he will despise
לְשֵׂ֣כֶל
lə·śê·ḵel
the wisdom
. מִלֶּֽיךָ׃
mil·le·ḵā.
of your words .
אַל־
’al-
Not
תַּ֭סֵּג
tas·sêḡ
– גְּב֣וּל
gə·ḇūl
the landmark
עוֹלָ֑ם
‘ō·w·lām;
וּבִשְׂדֵ֥י
ū·ḇiś·ḏê
and the fields
、 יְ֝תוֹמִ֗ים
yə·ṯō·w·mîm,
of the fatherless
אַל־
’al-
. תָּבֹֽא׃
tā·ḇō.
כִּֽי־
kî-
גֹאֲלָ֥ם
ḡō·’ă·lām
– חָזָ֑ק
ḥā·zāq;
mighty
הֽוּא־
hū-
He
יָרִ֖יב
yā·rîḇ
will plead
אֶת־
’eṯ-
-
רִיבָ֣ם
rî·ḇām
. אִתָּֽךְ׃
’it·tāḵ.
הָבִ֣יאָה
hā·ḇî·’āh
、 לַמּוּסָ֣ר
lam·mū·sār
לִבֶּ֑ךָ
lib·be·ḵā;
וְ֝אָזְנֶ֗ךָ
wə·’ā·zə·ne·ḵā,
לְאִמְרֵי־
lə·’im·rê-
. דָֽעַת׃
ḏā·‘aṯ.
אַל־
’al-
Not
תִּמְנַ֣ע
tim·na‘
、 מִנַּ֣עַר
min·na·‘ar
from a child
מוּסָ֑ר
mū·sār;
כִּֽי־
kî-
for [if]
תַכֶּ֥נּוּ
ṯak·ken·nū
、 בַ֝שֵּׁ֗בֶט
ḇaš·šê·ḇeṭ,
with a rod
לֹ֣א
not
. יָמֽוּת׃
yā·mūṯ.
he will die .
אַ֭תָּה
’at·tāh
、 בַּשֵּׁ֣בֶט
baš·šê·ḇeṭ
with a rod
תַּכֶּ֑נּוּ
tak·ken·nū;
וְ֝נַפְשׁ֗וֹ
wə·nap̄·šōw,
and his soul
מִשְּׁא֥וֹל
miš·šə·’ō·wl
. תַּצִּֽיל׃
taṣ·ṣîl.
、 בְּ֭נִי
bə·nî
My son
אִם־
’im-
if
、 חָכַ֣ם
ḥā·ḵam
is wise
לִבֶּ֑ךָ
lib·be·ḵā;
、 יִשְׂמַ֖ח
yiś·maḥ
will rejoice
לִבִּ֣י
lib·bî
גַם־
ḡam-
. אָֽנִי׃
’ā·nî.
I .
、 וְתַעְלֹ֥זְנָה
wə·ṯa‘·lō·zə·nāh
And Yes will rejoice
כִלְיוֹתָ֑י
ḵil·yō·w·ṯāy;
בְּדַבֵּ֥ר
bə·ḏab·bêr
שְׂ֝פָתֶ֗יךָ
p̄ā·ṯe·ḵā,
. מֵישָׁרִֽים׃
mê·šā·rîm.
אַל־
’al-
Not
יְקַנֵּ֣א
yə·qan·nê
לִ֭בְּךָ
lib·bə·ḵā
、 בַּֽחַטָּאִ֑ים
ba·ḥaṭ·ṭā·’îm;
the sinful
כִּ֥י
אִם־
’im-
but [be zealous]
בְּיִרְאַת־
bə·yir·’aṯ-
for the fear
יְ֝הוָ֗ה
Yah·weh
כָּל־
kāl-
. הַיּֽוֹם׃
hay·yō·wm.
the day .
כִּ֭י
אִם־
’im-
יֵ֣שׁ
yêš
– אַחֲרִ֑ית
’a·ḥă·rîṯ;
a hereafter
וְ֝תִקְוָתְךָ֗
wə·ṯiq·wā·ṯə·ḵā,
לֹ֣א
not
. תִכָּרֵֽת׃
ṯik·kā·rêṯ.
will be cut off .
שְׁמַע־
šə·ma‘-
、 אַתָּ֣ה
’at·tāh
You
、 בְנִ֣י
ḇə·nî
my son
、 וַחֲכָ֑ם
wa·ḥă·ḵām;
and be wise
וְאַשֵּׁ֖ר
wə·’aš·šêr
and guide
בַּדֶּ֣רֶךְ
bad·de·reḵ
in the way
. לִבֶּֽךָ׃
lib·be·ḵā.
אַל־
’al-
Not
תְּהִ֥י
tə·hî
do mix
בְסֹֽבְאֵי־
ḇə·sō·ḇə·’ê-
with
– יָ֑יִן
yā·yin;
בְּזֹלֲלֵ֖י
bə·zō·lă·lê
[Or] with gluttonous eaters
– בָשָׂ֣ר
ḇā·śār
of meat
. לָֽמוֹ׃
lā·mōw.
to .
כִּי־
kî-
סֹבֵ֣א
sō·ḇê
וְ֭זוֹלֵל
wə·zō·w·lêl
and the glutton
– יִוָּרֵ֑שׁ
yiw·wā·rêš;
will come to poverty
וּ֝קְרָעִ֗ים
ū·qə·rā·‘îm,
and with rags
תַּלְבִּ֥ישׁ
tal·bîš
will clothe [a man]
. נוּמָֽה׃
nū·māh.
שְׁמַ֣ע
šə·ma‘
לְ֭אָבִיךָ
lə·’ā·ḇî·ḵā
זֶ֣ה
zeh
יְלָדֶ֑ךָ
yə·lā·ḏe·ḵā;
וְאַל־
wə·’al-
and not
תָּ֝ב֗וּז
tā·ḇūz,
כִּֽי־
kî-
זָקְנָ֥ה
zā·qə·nāh
she is old
. אִמֶּֽךָ׃
’im·me·ḵā.
、 אֱמֶ֣ת
’ĕ·meṯ
The truth
קְ֭נֵה
qə·nêh
– וְאַל־
wə·’al-
and not –
תִּמְכֹּ֑ר
tim·kōr;
do sell [it]
、 חָכְמָ֖ה
ḥāḵ·māh
[Also] wisdom
、 וּמוּסָ֣ר
ū·mū·sār
and instruction
. וּבִינָֽה׃
ū·ḇî·nāh.
[גול]
gō·wl
-
、 (גִּ֣יל)
gîl
[יגול]
yā·ḡō·wl
-
– (יָ֭גִיל)
yā·ḡîl
will rejoice
אֲבִ֣י
’ă·ḇî
the father
צַדִּ֑יק
ṣad·dîq;
of the righteous
[יולד]
yō·w·lêḏ
-
(וְיוֹלֵ֥ד)
wə·yō·w·lêḏ
and he who begets
חָ֝כָ֗ם
ḥā·ḵām,
[וישמח־]
wə·yiś·maḥ-
-
(יִשְׂמַח־)
yiś·maḥ-
will delight
. בּֽוֹ׃
bōw.
in him .
、 יִֽשְׂמַח־
yiś·maḥ-
Let be glad
אָבִ֥יךָ
’ā·ḇî·ḵā
וְאִמֶּ֑ךָ
wə·’im·me·ḵā;
וְ֝תָגֵ֗ל
wə·ṯā·ḡêl,
. יֽוֹלַדְתֶּֽךָ׃
yō·w·laḏ·te·ḵā.
תְּנָֽה־
tə·nāh-
、 בְנִ֣י
ḇə·nî
My son
、 לִבְּךָ֣
lib·bə·ḵā
לִ֑י
lî;
me
וְ֝עֵינֶ֗יךָ
wə·‘ê·ne·ḵā,
. דְּרָכַ֥י
də·rā·ḵay
my ways .
[תרצנה]
tir·ṣe·nāh
-
. (תִּצֹּֽרְנָה׃‪‬)
tiṣ·ṣō·rə·nāh
כִּֽי־
kî-
– שׁוּחָ֣ה
šū·ḥāh
a pit
עֲמֻקָּ֣ה
‘ă·muq·qāh
זוֹנָ֑ה
zō·w·nāh;
a harlot [is]
וּבְאֵ֥ר
ū·ḇə·’êr
and a well
צָ֝רָ֗ה
ṣā·rāh,
. נָכְרִיָּֽה׃
nā·ḵə·rî·yāh.
a seductress [is] .
אַף־
’ap̄-
הִ֭יא
、 כְּחֶ֣תֶף
kə·ḥe·ṯep̄
as [for] a victim
תֶּֽאֱרֹ֑ב
te·’ĕ·rōḇ;
וּ֝בוֹגְדִ֗ים
ū·ḇō·wḡ·ḏîm,
and the unfaithful
בְּאָדָ֥ם
bə·’ā·ḏām
. תּוֹסִֽף׃
tō·w·sip̄.
לְמִ֨י
lə·mî
؟ א֥וֹי
’ō·w
has woe ؟
לְמִ֪י
lə·mî
؟ אֲב֡וֹי
’ă·ḇō·w
לְמִ֤י
lə·mî
[מדונים]
mi·ḏō·w·nîm
-
(מִדְיָנִ֨ים ׀)
miḏ·yā·nîm
לְמִ֥י
lə·mî
؟ שִׂ֗יחַ
śî·aḥ,
לְ֭מִי
lə·mî
פְּצָעִ֣ים
pə·ṣā·‘îm
؟ חִנָּ֑ם
ḥin·nām;
לְ֝מִ֗י
lə·mî,
חַכְלִל֥וּת
ḥaḵ·li·lūṯ
؟ עֵינָֽיִם׃
‘ê·nā·yim.
of eyes ؟
לַֽמְאַחֲרִ֥ים
lam·’a·ḥă·rîm
עַל־
‘al-
at
– הַיָּ֑יִן
hay·yā·yin;
the wine
לַ֝בָּאִ֗ים
lab·bā·’îm,
לַחְקֹ֥ר
laḥ·qōr
. מִמְסָֽךְ׃
mim·sāḵ.
of mixed wine .
אַל־
’al-
Not
תֵּ֥רֶא
tê·re
do look on
יַיִן֮
ya·yin
the wine
כִּ֪י
、 יִתְאַ֫דָּ֥ם
yiṯ·’ad·dām
it is red
כִּֽי־
kî-
יִתֵּ֣ן
yit·tên
[בכיס]
bak·kîs
-
(בַּכּ֣וֹס)
bak·kō·ws
in the cup
עֵינ֑וֹ
‘ê·nōw;
יִ֝תְהַלֵּ֗ךְ
yiṯ·hal·lêḵ,
. בְּמֵישָׁרִֽים׃
bə·mê·šā·rîm.
אַ֭חֲרִיתוֹ
’a·ḥă·rî·ṯōw
At the last
、 כְּנָחָ֣שׁ
kə·nā·ḥāš
יִשָּׁ֑ךְ
yiš·šāḵ;
וּֽכְצִפְעֹנִ֥י
ū·ḵə·ṣip̄·‘ō·nî
and like a viper
. יַפְרִֽשׁ׃
yap̄·riš.
עֵ֭ינֶיךָ
‘ê·ne·ḵā
יִרְא֣וּ
yir·’ū
will see
、 זָר֑וֹת
zā·rō·wṯ;
וְ֝לִבְּךָ֗
wə·lib·bə·ḵā,
יְדַבֵּ֥ר
yə·ḏab·bêr
will utter
. תַּהְפֻּכֽוֹת׃
tah·pu·ḵō·wṯ.
וְ֭הָיִיתָ
wə·hā·yî·ṯā
And Yes you will be
כְּשֹׁכֵ֣ב
kə·šō·ḵêḇ
בְּלֶב־
bə·leḇ-
in the midst
、 יָ֑ם
yām;
of the sea
וּ֝כְשֹׁכֵ֗ב
ū·ḵə·šō·ḵêḇ,
בְּרֹ֣אשׁ
bə·rōš
at the top
. חִבֵּֽל׃
ḥib·bêl.
of the mast [saying] .
הִכּ֥וּנִי
hik·kū·nî
בַל־
ḇal-
not
– חָלִיתִי֮
ḥā·lî·ṯî
[but] I was hurt
הֲלָמ֗וּנִי
hă·lā·mū·nî,
– בַּל־
bal-
not –
יָ֫דָ֥עְתִּי
yā·ḏā·‘ə·tî
but I did feel [it]
מָתַ֥י
mā·ṯay
؟ אָקִ֑יץ
’ā·qîṣ;
א֝וֹסִ֗יף
’ō·w·sîp̄,
אֲבַקְשֶׁ֥נּוּ
’ă·ḇaq·šen·nū
. עֽוֹד׃
‘ō·wḏ.