The Visit of Jethro

וַיִּשְׁמַ֞ע
way·yiš·ma‘
And heard
、 יִתְר֨וֹ
yiṯ·rōw
Jethro
כֹהֵ֤ן
ḵō·hên
the priest
、 מִדְיָן֙
miḏ·yān
of Midian
חֹתֵ֣ן
ḥō·ṯên
、 מֹשֶׁ֔ה
mō·šeh,
Moses'
אֵת֩
’êṯ
-
כָּל־
kāl-
of all
אֲשֶׁ֨ר
’ă·šer
עָשָׂ֤ה
‘ā·śāh
אֱלֹהִים֙
’ĕ·lō·hîm
、 לְמֹשֶׁ֔ה
lə·mō·šeh,
וּלְיִשְׂרָאֵ֖ל
ū·lə·yiś·rā·’êl
、 עַמּ֑וֹ
‘am·mōw;
כִּֽי־
kî-
הוֹצִ֧יא
hō·w·ṣî
יְהוָ֛ה
Yah·weh
אֶת־
’eṯ-
-
יִשְׂרָאֵ֖ל
yiś·rā·’êl
. מִמִּצְרָֽיִם׃
mim·miṣ·rā·yim.
out of Egypt .
וַיִּקַּ֗ח
way·yiq·qaḥ,
And took
、 יִתְרוֹ֙
yiṯ·rōw
Jethro
חֹתֵ֣ן
ḥō·ṯên
מֹשֶׁ֔ה
mō·šeh,
אֶת־
’eṯ-
-
、 צִפֹּרָ֖ה
ṣip·pō·rāh
אֵ֣שֶׁת
’ê·šeṯ
、 מֹשֶׁ֑ה
mō·šeh;
Moses'
אַחַ֖ר
’a·ḥar
、 שִׁלּוּחֶֽיהָ׃
šil·lū·ḥe·hā.
he had sent her back
וְאֵ֖ת
wə·’êṯ
and with
שְׁנֵ֣י
šə·nê
– בָנֶ֑יהָ
ḇā·ne·hā;
her sons
אֲשֶׁ֨ר
’ă·šer
of whom
שֵׁ֤ם
šêm
the name
הָֽאֶחָד֙
hā·’e·ḥāḏ
of one
、 גֵּֽרְשֹׁ֔ם
gê·rə·šōm,
[was] Gershom
כִּ֣י
、 אָמַ֔ר
’ā·mar,
he said
גֵּ֣ר
gêr
הָיִ֔יתִי
hā·yî·ṯî,
בְּאֶ֖רֶץ
bə·’e·reṣ
in a land
. נָכְרִיָּֽה׃
nā·ḵə·rî·yāh.
וְשֵׁ֥ם
wə·šêm
And the name
הָאֶחָ֖ד
hā·’e·ḥāḏ
of the [other] one
– אֱלִיעֶ֑זֶר
’ĕ·lî·‘e·zer;
[was] Eliezer
כִּֽי־
kî-
for [he said]
אֱלֹהֵ֤י
’ĕ·lō·hê
the God
אָבִי֙
’ā·ḇî
of my father
、 בְּעֶזְרִ֔י
bə·‘ez·rî,
[was] my help
וַיַּצִּלֵ֖נִי
way·yaṣ·ṣi·lê·nî
and delivered me
מֵחֶ֥רֶב
mê·ḥe·reḇ
. פַּרְעֹֽה׃
par·‘ōh.
of Pharaoh .
וַיָּבֹ֞א
way·yā·ḇō
And came
、 יִתְר֨וֹ
yiṯ·rōw
Jethro
、 חֹתֵ֥ן
ḥō·ṯên
מֹשֶׁ֛ה
mō·šeh
וּבָנָ֥יו
ū·ḇā·nāw
and with his sons
、 וְאִשְׁתּ֖וֹ
wə·’iš·tōw
and his wife
אֶל־
’el-
to
מֹשֶׁ֑ה
mō·šeh;
אֶל־
’el-
in
、 הַמִּדְבָּ֗ר
ham·miḏ·bār,
the wilderness
אֲשֶׁר־
’ă·šer-
ה֛וּא
he
חֹנֶ֥ה
ḥō·neh
שָׁ֖ם
šām
-
הַ֥ר
har
at the mountain
. הָאֱלֹהִֽים׃
hā·’ĕ·lō·hîm.
of God .
וַיֹּ֙אמֶר֙
way·yō·mer
And he had said
אֶל־
’el-
to
、 מֹשֶׁ֔ה
mō·šeh,
Moses
、 אֲנִ֛י
’ă·nî
I 、
חֹתֶנְךָ֥
ḥō·ṯen·ḵā
、 יִתְר֖וֹ
yiṯ·rōw
Jethro
בָּ֣א
אֵלֶ֑יךָ
’ê·le·ḵā;
to you
、 וְאִ֨שְׁתְּךָ֔
wə·’iš·tə·ḵā,
and with your wife
וּשְׁנֵ֥י
ū·šə·nê
and two
בָנֶ֖יהָ
ḇā·ne·hā
. עִמָּֽהּ׃
‘im·māh.
with her .
וַיֵּצֵ֨א
way·yê·ṣê
מֹשֶׁ֜ה
mō·šeh
לִקְרַ֣את
liq·raṯ
to meet
、 חֹֽתְנ֗וֹ
ḥō·ṯə·nōw,
וַיִּשְׁתַּ֙חוּ֙
way·yiš·ta·ḥū
וַיִּשַּׁק־
way·yiš·šaq-
and kissed
、 ל֔וֹ
lōw,
him
וַיִּשְׁאֲל֥וּ
way·yiš·’ă·lū
אִישׁ־
’îš-
לְרֵעֵ֖הוּ
lə·rê·‘ê·hū
– לְשָׁל֑וֹם
lə·šā·lō·wm;
וַיָּבֹ֖אוּ
way·yā·ḇō·’ū
. הָאֹֽהֱלָה׃
hā·’ō·hĕ·lāh.
the tent .
וַיְסַפֵּ֤ר
way·sap·pêr
And told
מֹשֶׁה֙
mō·šeh
לְחֹ֣תְנ֔וֹ
lə·ḥō·ṯə·nōw,
אֵת֩
’êṯ
-
כָּל־
kāl-
אֲשֶׁ֨ר
’ă·šer
עָשָׂ֤ה
‘ā·śāh
יְהוָה֙
Yah·weh
לְפַרְעֹ֣ה
lə·p̄ar·‘ōh
、 וּלְמִצְרַ֔יִם
ū·lə·miṣ·ra·yim,
and to Egypt
עַ֖ל
‘al
אוֹדֹ֣ת
’ō·w·ḏōṯ
the sake
יִשְׂרָאֵ֑ל
yiś·rā·’êl;
– אֵ֤ת
’êṯ
- –
כָּל־
kāl-
הַתְּלָאָה֙
hat·tə·lā·’āh
אֲשֶׁ֣ר
’ă·šer
מְצָאָ֣תַם
mə·ṣā·’ā·ṯam
、 בַּדֶּ֔רֶךְ
bad·de·reḵ,
on the way
וַיַּצִּלֵ֖ם
way·yaṣ·ṣi·lêm
. יְהוָֽה׃
Yah·weh.
וַיִּ֣חַדְּ
way·yi·ḥad
יִתְר֔וֹ
yiṯ·rōw,
עַ֚ל
‘al
כָּל־
kāl-
הַטּוֹבָ֔ה
haṭ·ṭō·w·ḇāh,
the good
אֲשֶׁר־
’ă·šer-
עָשָׂ֥ה
‘ā·śāh
יְהוָ֖ה
Yah·weh
、 לְיִשְׂרָאֵ֑ל
lə·yiś·rā·’êl;
אֲשֶׁ֥ר
’ă·šer
הִצִּיל֖וֹ
hiṣ·ṣî·lōw
מִיַּ֥ד
mî·yaḏ
out of the hand
. מִצְרָֽיִם׃
miṣ·rā·yim.
of Egypt .
וַיֹּאמֶר֮
way·yō·mer
And said
、 יִתְרוֹ֒
yiṯ·rōw
Jethro
בָּר֣וּךְ
bā·rūḵ
Blessed [be]
、 יְהוָ֔ה
Yah·weh,
Yahweh
אֲשֶׁ֨ר
’ă·šer
הִצִּ֥יל
hiṣ·ṣîl
אֶתְכֶ֛ם
’eṯ·ḵem
מִיַּ֥ד
mî·yaḏ
out of the hand
מִצְרַ֖יִם
miṣ·ra·yim
וּמִיַּ֣ד
ū·mî·yaḏ
and out of the hand
、 פַּרְעֹ֑ה
par·‘ōh;
of Pharaoh
אֲשֶׁ֤ר
’ă·šer
[and] who
הִצִּיל֙
hiṣ·ṣîl
אֶת־
’eṯ-
-
הָעָ֔ם
hā·‘ām,
the people
מִתַּ֖חַת
mit·ta·ḥaṯ
יַד־
yaḏ-
the hand
. מִצְרָֽיִם׃
miṣ·rā·yim.
of Egypt .
עַתָּ֣ה
‘at·tāh
יָדַ֔עְתִּי
yā·ḏa‘·tî,
כִּֽי־
kî-
גָד֥וֹל
ḡā·ḏō·wl
[is] greater
יְהוָ֖ה
Yah·weh
מִכָּל־
mik·kāl
– הָאֱלֹהִ֑ים
hā·’ĕ·lō·hîm;
the gods
כִּ֣י
בַדָּבָ֔ר
ḇad·dā·ḇār,
in the very thing
אֲשֶׁ֥ר
’ă·šer
זָד֖וּ
zā·ḏū
. עֲלֵיהֶֽם׃
‘ă·lê·hem.
[He was] above them .
וַיִּקַּ֞ח
way·yiq·qaḥ
And took
、 יִתְר֨וֹ
yiṯ·rōw
Jethro
חֹתֵ֥ן
ḥō·ṯên
、 מֹשֶׁ֛ה
mō·šeh
Moses'
עֹלָ֥ה
‘ō·lāh
וּזְבָחִ֖ים
ū·zə·ḇā·ḥîm
– לֵֽאלֹהִ֑ים
lê·lō·hîm;
to God
וַיָּבֹ֨א
way·yā·ḇō
and came
אַהֲרֹ֜ן
’a·hă·rōn
וְכֹ֣ל ׀
wə·ḵōl
and with all
זִקְנֵ֣י
ziq·nê
the elders
、 יִשְׂרָאֵ֗ל
yiś·rā·’êl,
of Israel
לֶאֱכָל־
le·’ĕ·ḵāl-
to eat
לֶ֛חֶם
le·ḥem
עִם־
‘im-
with
חֹתֵ֥ן
ḥō·ṯên
מֹשֶׁ֖ה
mō·šeh
לִפְנֵ֥י
lip̄·nê
. הָאֱלֹהִֽים׃
hā·’ĕ·lō·hîm.
God .

Jethro Advises Moses

וַיְהִי֙
way·hî
And so it was
、 מִֽמָּחֳרָ֔ת
mim·mā·ḥo·rāṯ,
on the next day
וַיֵּ֥שֶׁב
way·yê·šeḇ
מֹשֶׁ֖ה
mō·šeh
לִשְׁפֹּ֣ט
liš·pōṭ
אֶת־
’eṯ-
-
、 הָעָ֑ם
hā·‘ām;
the people
וַיַּעֲמֹ֤ד
way·ya·‘ă·mōḏ
and stood
הָעָם֙
hā·‘ām
the people
עַל־
‘al-
מֹשֶׁ֔ה
mō·šeh,
מִן־
min-
הַבֹּ֖קֶר
hab·bō·qer
עַד־
‘aḏ-
. הָעָֽרֶב׃
hā·‘ā·reḇ.
וַיַּרְא֙
way·yar
חֹתֵ֣ן
ḥō·ṯên
מֹשֶׁ֔ה
mō·šeh,
אֵ֛ת
’êṯ
-
כָּל־
kāl-
אֲשֶׁר־
’ă·šer-
ה֥וּא
he
עֹשֶׂ֖ה
‘ō·śeh
、 לָעָ֑ם
lā·‘ām;
for the people
、 וַיֹּ֗אמֶר
way·yō·mer,
and he said
מָֽה־
māh-
what [is]
הַדָּבָ֤ר
had·dā·ḇār
הַזֶּה֙
haz·zeh
אֲשֶׁ֨ר
’ă·šer
אַתָּ֤ה
’at·tāh
עֹשֶׂה֙
‘ō·śeh
؟ לָעָ֔ם
lā·‘ām,
for the people ؟
מַדּ֗וּעַ
mad·dū·a‘,
אַתָּ֤ה
’at·tāh
יוֹשֵׁב֙
yō·wō·šêḇ
do sit
לְבַדֶּ֔ךָ
lə·ḇad·de·ḵā,
וְכָל־
wə·ḵāl
and all
הָעָ֛ם
hā·‘ām
the people
נִצָּ֥ב
niṣ·ṣāḇ
עָלֶ֖יךָ
‘ā·le·ḵā
מִן־
min-
בֹּ֥קֶר
bō·qer
עַד־
‘aḏ-
؟ עָֽרֶב׃
‘ā·reḇ.
וַיֹּ֥אמֶר
way·yō·mer
and said
מֹשֶׁ֖ה
mō·šeh
、 לְחֹתְנ֑וֹ
lə·ḥō·ṯə·nōw;
כִּֽי־
kî-
יָבֹ֥א
yā·ḇō
אֵלַ֛י
’ê·lay
to me
הָעָ֖ם
hā·‘ām
the people
לִדְרֹ֥שׁ
liḏ·rōš
. אֱלֹהִֽים׃
’ĕ·lō·hîm.
of God .
כִּֽי־
kî-
יִהְיֶ֨ה
yih·yeh
לָהֶ֤ם
lā·hem
、 דָּבָר֙
dā·ḇār
בָּ֣א
אֵלַ֔י
’ê·lay,
to me
וְשָׁ֣פַטְתִּ֔י
wə·šā·p̄aṭ·tî,
and I judge
בֵּ֥ין
bên
אִ֖ישׁ
’îš
וּבֵ֣ין
ū·ḇên
and
、 רֵעֵ֑הוּ
rê·‘ê·hū;
וְהוֹדַעְתִּ֛י
wə·hō·w·ḏa‘·tî
and I make known
אֶת־
’eṯ-
-
חֻקֵּ֥י
ḥuq·qê
、 הָאֱלֹהִ֖ים
hā·’ĕ·lō·hîm
of God
וְאֶת־
wə·’eṯ-
and
. תּוֹרֹתָֽיו׃
tō·w·rō·ṯāw.
וַיֹּ֛אמֶר
way·yō·mer
So said
חֹתֵ֥ן
ḥō·ṯên
מֹשֶׁ֖ה
mō·šeh
、 אֵלָ֑יו
’ê·lāw;
to him
לֹא־
lō-
not
טוֹב֙
ṭō·wḇ
[is] good
הַדָּבָ֔ר
had·dā·ḇār,
the thing
אֲשֶׁ֥ר
’ă·šer
אַתָּ֖ה
’at·tāh
. עֹשֶֽׂה׃
‘ō·śeh.
do .
נָבֹ֣ל
nā·ḇōl
、 תִּבֹּ֔ל
tib·bōl,
גַּם־
gam-
אַתָּ֕ה
’at·tāh
גַּם־
gam-
and
、 הָעָ֥ם
hā·‘ām
people
הַזֶּ֖ה
haz·zeh
אֲשֶׁ֣ר
’ă·šer
– עִמָּ֑ךְ
‘im·māḵ;
with you
כִּֽי־
kî-
כָבֵ֤ד
ḵā·ḇêḏ
[is] too much
מִמְּךָ֙
mim·mə·ḵā
הַדָּבָ֔ר
had·dā·ḇār,
לֹא־
lō-
not
תוּכַ֥ל
ṯū·ḵal
עֲשֹׂ֖הוּ
‘ă·śō·hū
to perform it
. לְבַדֶּֽךָ׃
lə·ḇad·de·ḵā.
עַתָּ֞ה
‘at·tāh
שְׁמַ֤ע
šə·ma‘
– בְּקֹלִי֙
bə·qō·lî
to my voice
: אִיעָ֣צְךָ֔
’î·‘ā·ṣə·ḵā,
I will give you counsel :
וִיהִ֥י
wî·hî
and will be
אֱלֹהִ֖ים
’ĕ·lō·hîm
עִמָּ֑ךְ
‘im·māḵ;
with you
הֱיֵ֧ה
hĕ·yêh
אַתָּ֣ה
’at·tāh
לָעָ֗ם
lā·‘ām,
מ֚וּל
mūl
、 הָֽאֱלֹהִ֔ים
hā·’ĕ·lō·hîm,
God
וְהֵבֵאתָ֥
wə·hê·ḇê·ṯā
אַתָּ֛ה
’at·tāh
אֶת־
’eṯ-
-
הַדְּבָרִ֖ים
had·də·ḇā·rîm
אֶל־
’el-
to
. הָאֱלֹהִֽים׃
hā·’ĕ·lō·hîm.
God .
וְהִזְהַרְתָּ֣ה
wə·hiz·har·tāh
אֶתְהֶ֔ם
’eṯ·hem,
אֶת־
’eṯ-
-
הַחֻקִּ֖ים
ha·ḥuq·qîm
וְאֶת־
wə·’eṯ-
and
、 הַתּוֹרֹ֑ת
hat·tō·w·rōṯ;
the laws
וְהוֹדַעְתָּ֣
wə·hō·w·ḏa‘·tā
and show
לָהֶ֗ם
lā·hem,
אֶת־
’eṯ-
-
הַדֶּ֙רֶךְ֙
had·de·reḵ
the way
יֵ֣לְכוּ
yê·lə·ḵū
、 בָ֔הּ
ḇāh,
in which
וְאֶת־
wə·’eṯ-
and
הַֽמַּעֲשֶׂ֖ה
ham·ma·‘ă·śeh
the work
אֲשֶׁ֥ר
’ă·šer
. יַעֲשֽׂוּן׃
ya·‘ă·śūn.
they must do .
וְאַתָּ֣ה
wə·’at·tāh
תֶחֱזֶ֣ה
ṯe·ḥĕ·zeh
מִכָּל־
mik·kāl
הָ֠עָם
hā·‘ām
the people
אַנְשֵׁי־
’an·šê-
、 חַ֜יִל
ḥa·yil
able
יִרְאֵ֧י
yir·’ê
[such as] fear
、 אֱלֹהִ֛ים
’ĕ·lō·hîm
God
אַנְשֵׁ֥י
’an·šê
、 אֱמֶ֖ת
’ĕ·meṯ
of truth
שֹׂ֣נְאֵי
śō·nə·’ê
– בָ֑צַע
ḇā·ṣa‘;
וְשַׂמְתָּ֣
wə·śam·tā
and place [such]
עֲלֵהֶ֗ם
‘ă·lê·hem,
שָׂרֵ֤י
śā·rê
[to be] rulers
、 אֲלָפִים֙
’ă·lā·p̄îm
of thousands
שָׂרֵ֣י
śā·rê
、 מֵא֔וֹת
mê·’ō·wṯ,
of hundreds
שָׂרֵ֥י
śā·rê
、 חֲמִשִּׁ֖ים
ḥă·miš·šîm
of fifty
וְשָׂרֵ֥י
wə·śā·rê
and rulers
. עֲשָׂרֹֽת׃
‘ă·śā·rōṯ.
of ten .
וְשָׁפְט֣וּ
wə·šā·p̄ə·ṭū
אֶת־
’eṯ-
-
הָעָם֮
hā·‘ām
the people
בְּכָל־
bə·ḵāl
at all
– עֵת֒
‘êṯ
times
、 וְהָיָ֞ה
wə·hā·yāh
and it will be 、
כָּל־
kāl-
הַדָּבָ֤ר
had·dā·ḇār
הַגָּדֹל֙
hag·gā·ḏōl
יָבִ֣יאוּ
yā·ḇî·’ū
、 אֵלֶ֔יךָ
’ê·le·ḵā,
to you
וְכָל־
wə·ḵāl
but every
הַדָּבָ֥ר
had·dā·ḇār
הַקָּטֹ֖ן
haq·qā·ṭōn
יִשְׁפְּטוּ־
yiš·pə·ṭū-
. הֵ֑ם
hêm;
וְהָקֵל֙
wə·hā·qêl
So it will be easier
מֵֽעָלֶ֔יךָ
mê·‘ā·le·ḵā,
וְנָשְׂא֖וּ
wə·nā·śə·’ū
for they will bear [the burden]
. אִתָּֽךְ׃
’it·tāḵ.
with you .
אִ֣ם
’im
If
אֶת־
’eṯ-
-
הַדָּבָ֤ר
had·dā·ḇār
、 הַזֶּה֙
haz·zeh
this
תַּעֲשֶׂ֔ה
ta·‘ă·śeh,
you do
וְצִוְּךָ֣
wə·ṣiw·wə·ḵā
and [so] commands you
、 אֱלֹהִ֔ים
’ĕ·lō·hîm,
God
וְיָֽכָלְתָּ֖
wə·yā·ḵā·lə·tā
then you will be able
、 עֲמֹ֑ד
‘ă·mōḏ;
to endure
וְגַם֙
wə·ḡam
and also
כָּל־
kāl-
הָעָ֣ם
hā·‘ām
הַזֶּ֔ה
haz·zeh,
עַל־
‘al-
to
מְקֹמ֖וֹ
mə·qō·mōw
יָבֹ֥א
yā·ḇō
will go
. בְשָׁלֽוֹם׃
ḇə·šā·lō·wm.
in peace .
וַיִּשְׁמַ֥ע
way·yiš·ma‘
מֹשֶׁ֖ה
mō·šeh
לְק֣וֹל
lə·qō·wl
the voice
、 חֹתְנ֑וֹ
ḥō·ṯə·nōw;
וַיַּ֕עַשׂ
way·ya·‘aś
and did
כֹּ֖ל
kōl
אֲשֶׁ֥ר
’ă·šer
. אָמָֽר׃
’ā·mār.
he had said .
וַיִּבְחַ֨ר
way·yiḇ·ḥar
And chose
מֹשֶׁ֤ה
mō·šeh
אַנְשֵׁי־
’an·šê-
חַ֙יִל֙
ḥa·yil
מִכָּל־
mik·kāl
out of all
、 יִשְׂרָאֵ֔ל
yiś·rā·’êl,
Israel
וַיִּתֵּ֥ן
way·yit·tên
and made
אֹתָ֛ם
’ō·ṯām
רָאשִׁ֖ים
rā·šîm
עַל־
‘al-
、 הָעָ֑ם
hā·‘ām;
the people
שָׂרֵ֤י
śā·rê
、 אֲלָפִים֙
’ă·lā·p̄îm
of thousands
שָׂרֵ֣י
śā·rê
、 מֵא֔וֹת
mê·’ō·wṯ,
of hundreds
שָׂרֵ֥י
śā·rê
、 חֲמִשִּׁ֖ים
ḥă·miš·šîm
of fifty
וְשָׂרֵ֥י
wə·śā·rê
and rulers
. עֲשָׂרֹֽת׃
‘ă·śā·rōṯ.
of ten .
וְשָׁפְט֥וּ
wə·šā·p̄ə·ṭū
אֶת־
’eṯ-
-
הָעָ֖ם
hā·‘ām
the people
בְּכָל־
bə·ḵāl
at all
– עֵ֑ת
‘êṯ;
times
אֶת־
’eṯ-
-
הַדָּבָ֤ר
had·dā·ḇār
the cases
הַקָּשֶׁה֙
haq·qā·šeh
יְבִיא֣וּן
yə·ḇî·’ūn
אֶל־
’el-
to
、 מֹשֶׁ֔ה
mō·šeh,
Moses
וְכָל־
wə·ḵāl
but every
הַדָּבָ֥ר
had·dā·ḇār
הַקָּטֹ֖ן
haq·qā·ṭōn
יִשְׁפּוּט֥וּ
yiš·pū·ṭū
. הֵֽם׃
hêm.
וַיְשַׁלַּ֥ח
way·šal·laḥ
מֹשֶׁ֖ה
mō·šeh
אֶת־
’eṯ-
、 חֹתְנ֑וֹ
ḥō·ṯə·nōw;
his
וַיֵּ֥לֶךְ
way·yê·leḵ
and he went
ל֖וֹ
lōw
אֶל־
’el-
to
. אַרְצֽוֹ׃
’ar·ṣōw.
פ
-